FE NO NEON | Lisaun - 4

Grupu Siéntista Biokímika liu hosi teste mitochondrial DNA,

prova katak kritura moris hotu-hotu iha mundu ne’e ninia inan naran“Eva”.

            Bíblia mak livru kona-ba fé nian. Katak Bíblia nia funsaun nudar matan-dalan lori ema bá Maromak, informasaun hun kona-ba Maromak, instrumentu efikáz atu ema ko’alia ho Maromak,  nune’e mos nia hakbiit, isplika no kuidadu  ema nian fiar. Ema nia matenek (ratio) la kontradiz ho fé, tanba fé mak haroman ema atu fiar  ba buat ida ne’e be labele prova ho matan no liman. Fé katak fiar ema seluk nia liafuan sira, tanba laiha prova empíriku; katak laiha prova ne’e be bazeia ba esperiénsia ema nian liu hosi observasaun. Maibé ratio, ema nia matenek intelektuál no razaun, presiza nafatin no útil wainhira ita aprende Bíblia. Tanba ho kbiit ida ne’e, hamutuk ho neon, mak tulun ema bele hateke tama ba mistériu hotu ne’e be revela iha Bíblia.

            Ho ema nia matenek, hamosu debate oi-oin iha ita kristaun (ema hotu ne’e be fiar iha Jezus) nia leet kona-ba problema evolusaun (evolução). Iha opiniaun ekstremu rua ne’e  be kontradiz maka’as.

            Opiniaun Primeiru dehan, istória iha Livru Santu Jénezis nudar mitos ka istória falsu. Grupu ne’e dehan, buat moris hotu-hotu iha mundu ne’e halo mudansa ba nia-an rasik ho natureza nia forsa ne’e be  influénsia espesie moris oi-oin ne’e. Espesie ne’e be forte sei adapta hodi aguenta moris, maibé sira ne’e be fraku tanba labele adapta sei mate no lakon mohu. Nune’e, laiha planu hosi kbiit intelijénsia (inteligência)  ka kriador ida nian mak hodi hamoris no hamosu sira. Buat hotu-hotu ne’e be iha no moris ne’e tanba oportunidadi, mudansa, transformasaun no esforsu hodi aguenta moris deit.

            Opiniaun Segundu dehan, Livru Santu Jénezis literalmente, tuir sa mak hakerek iha ne’ebá, hanorin katak Maromak mak kria mundu ne’e. Nia mak hamoris ai-horis hotu-hotu, animál sira, no ikus liu mak ita ema. Nia hamosu buat moris sira ne’e  hotu iha tempu badak. Tuir sira ne’e balu nia opiniaun katak buat hotu akontese iha loron neen nia laran tuir kalendáriu. No balu fali dehan, katak loron neen ne’e nudar símbolu deit.

            Iha opiniaun hosi grupu kristaun ketak ida buka halo mediasaun ba opiniaun ekstremu rua ne’e. Grupu ne’e la hases tiha kriador intelijénsia ne’e, maibé grupu ne’e dehan katak Maromak Kriador mak kria lei hotu-hotu kona-ba fízika no kímika, no mos biolojia. Ho uza lei oi-oin no matéria hanesan ne’e be Nai Kriador halo ka kria tiha ona, opiniaun ne’e dehan, katak Maromak hosik ona organizmu sira ne’e atu moris no krese, maibé Maromak Nia intervensaun espesiál iha prosesu ne’e hodi halo ita ema  ne’e be kompletu ho kbiit ratio, la hanesan ho animál sira seluk. Maski, terorikamente, ita ema nia isin la’o tuir ho prosesu lei sientífiku hotu ne’e be vigór iha planete mundu ne’e, hanesan lei gravidadi ka lei atrasaun mundu nian. Maibé parte hotu-hotu simu ka fiar katak ema nia klamar (alma) Maromak mak halo no la’os mai hosi natureza ne’e be nudar matéria.

            Buat ida halo parte hotu-hotu, tantu pro ka kontra, simu matenek boot sira biokímika nian  ne’e be hatudu ka fó sai ona prova estudu sientífiku katak kada feto no mane iha mundu ne’e - iha tempu pasadu, ohin loron, no iha tempu futuru - jenetikamente bele buka tuir nia hun iha feto ida liu hosi mitochondrial DNA. Ba feto ida ne’e sira hotu hanaran nia “Eva”, katak nia mak “kriatura moris hotu ninia  inan.”