OFISIU NAI JESUS KRISTU NIA TERUS (ONJKT - II)

 
                                                             PARTE DA'RUA

Iha tempu páskua, hahu iha Kompletas, Sábadu Santu

TEISTU

Ofisiu Kompletas

Antifona: Virjen Santa Maria

Salmu 8

¹Oh Maromak, mai lalais tulun hau*

Nai, salva lalais hau ba (Sal 70, 2-16).

²Husik rungu-ranga no moe tebe-tebes*

sira nebé hakarak hasai hau nia moris.

³Husik hakiduk no kona foer*

sira nebé hakarak hau nia susar.

⁴Husik nakfila lalais tanba moe*

sira nebé hakilar hau: “merese, merese”!

⁵Husik haksolok no hawelok ba Ita

ema hotu nebé buka Ita*

sira nebé hadomi Ita nia salvasaun sempre dehan:

“Nai boot tebes!”

⁶Maibé hau ne’e susar no kiak*

oh Maromak, tulun hau ba.

⁷Ita mak tulunain no hau nia salvanain*

oh Nai, mai lalais keta kleur (Sal 69, 2-6).

Salmu ne’e, reza loron-loron iha Kompletas tó oitava Pentekostes nian.

Iha domingu Páskua

Matutinas

Antifona: Virjen Santa Maria

Salmu 9

¹Hananu knananuk foun ba Nai*

tanba Nia halo tiha ona milagre oioin (Sal 97, 1).

²Ho Nia liman no Nia kbás Santu*

Nia sakrifika tiha Nia Oan Mane doben liu (Sal 97, 1).

³Nai fó sai tiha ona Nia salvasaun*

hatudu sai ona Nia justisa iha nasaun sira oin (Sal 97, 2).

⁴Iha loron nebá Nai haruka Nia fuan-domin*

no iha kalan hau hananu knananuk ba Nia (Sal 41, 9).

⁵Ne’e mak loron nebé Nai halo*

Mai ita tebe no dahur no haksolok tanba nia (Sal 117, 24).

⁶Rahun diak ba ida nebé mai hodi Nai nia naran *

Nai Maromak haroman ita (Sal 117, 26-27).

⁷Lalehan no rai haksolok no hawelok ba,

tasi no buat hotu nebé iha laran  tarutu ba*

rai tetuk no buat hotu nebé iha nia leten bidu ba (Sal 95, 11-12).

⁸Hananu ba Nai, hai povu tomak,

hananu ba Nai nia glória no nia onra*

hananu ba Nai hodi fó glória ba nia naran (Sal 95, 7-8).

Notas:

Parte ida ne’e reza husi loron Domingu Resureisaun tó loron Asensaun, loron-loron iha tempu ofisiu hotu, esepu ofisiu véspere, ofisiu Kompletas no ofisiu prima. Iha kalan Resureisaun aumenta versíkulu sira tuir mai ne’e:

⁹Hai Reinu sira rai-nian, hananu ba Maromak*

Hananu salmu ba Nai (Sal 67, 33).

¹⁰Hananu salmu ba Maromak nebé sae ba loron leten*

lao ba loro-sae (Sal 67, 33-34).

¹¹Rona ba, Nia halo Nia lian nebé lian makás lahalimar;

hananu glória ba Maromak*

Nia naran boot iha Israel leten,

no Nia kbiit iha kalohan sira laran (Sal 67, 34-35).

¹²Maromak, Israel nia Maromak, husi Nia fatin santu halo tauk tebes*

Nia haraik forsa no kbiit ba Nia emar sira. Maromak rahun diak tebes! (Sal 67, 36).

Glória ba Aman, no Oan no Espíritu Santu*

nudar horik uluk, oras ne’e,

tinan ba tinan nafatin. Amen.

Notas:

Salmu ne’e hamutuk ho versíkulu sira nebé temi iha leten, reza loron-loron iha tempu ofisiu Matutinas, Térsia, Sesta, Nona, dehan Glória ba Aman hafoin liafuan”Bendito seja Deus” hahu husi Nai nia Asensaun tó oitava Pentekostes. Tuir mai, hahu husi oitava Pentekostes tó Adventu, no husi oitava Epifania tó loron Kinta Feira Santa, wainhira Nai han kalan Páskua nian hamutuk ho nia disípulu sira. Salmu ne’e mos bele reza deit iha  ofisiu Matutinas iha loron Domingu sira no festa boot. Karik hakarak, bele uza mos salmu seluk ba ofisiu Matutinas ka ofisiu Vésperas, ne’e mak salmu 30: Hau sei hahi Ita, oh Nai, hanesan hatete iha livru salmu; maibé ne’e vale deit hahu husi loron Domingu Páskua nian tó Loron Solenidadi Asensaun deit.

Ofisiu Prima

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu: Sadia hau, oh Nai, sadia hau (Salmu 3, hanesan iha leten).

Ba Ofisiu Térsia, Sesta no Nona

Salmu: Hananu ba Nai knananuk foun ida….(Salmu 9, hanesan iha leten).

Ba ofisiu Véspera

Salmu: Ema mundu rai-klaran, basa-liman ba.. (Salmu 7, hanesan iha leten).

KOMENTÁRIU BA TEISTU

Títulu jerál nebé fó ba salmu sira nebé Fransisku kompila ne’e WADDING hahú uza uluk (Officium Passionis Dominicae), tuir fali LEMMENS no BOEHMER (Officium Passionis Domini). Manuskritu sira husi sékulu médiu temi deit salmu sira nebé Fransisku kompila hodi hanai no hahi Kristu nia Terus.

Títulu ne’e hatudu katak, mistériu nebé hanai iha grupu salmu ne’e nudar Nai nia Terus. Maibé tuir lolós, iha litúrjika ne’e selebra Kristu nia mistériu redensaun tomak, mak hanesan: inkarnasaun, terus, mate, moris hias, no Nai nia hit-an sa’e ba Lalehan, no tó loron Nia fila fali mai. No tuir lolós bele hatete mos katak, memoria no buat nebé Fransisku selebra hodi agradese dau-daun ne’e mak “Paskua nia mistériu”, nebé dala barak sai nudar pontu prinsipál iha Litúrjika Igreja uluk nian no iha teolojia aman sira Igreja nian. Husi parte seluk, bele simu katak, inspirasaun fundamentál litúrjika  ne’e mak mistériu terus nian. Tanba terminolojia “terus”, desde tempu aman Igreja nian, dala ruma mos uza hodi hatudu obra salvasaun tomak, inkliu resureisaun. Karik Fransisku uza terminolojia “Liturjia Terus nian” iha signifikadu nebé luan liu ida ne’e.

Parte uluk, iha salmu hitu ba Semana Santa nian no loron baibain iha Tempu Komun. Hafoin tuir kedas ho salmu sira ba tempu seluk iha tinan Igreja nian no ba loron Domingu no loron festa nian. Husi ninia konteudu buat ne’e sai mos liu tan katak, nia títulu lolós vale ba parte balu deit husi liturjia ne’e.

Autentisidadi

          Manuskritu hotu nebé fó sasin temi Fransisku nudar autor ka nia mak kompila nain. Husi parte ida ne’e la iha  dúvida ba ninia autentisidadi.

Indikasaun seluk iha Legenda S. Clarae Virginis, númeru 30 (Santa Klara nia Biografia) hatete konaba Liturjia Kruz nian (=Officium Crucis) nebé Fransisku, Madomi-Kruz Nain mak hanorin, no Santa Klara mos reza orasaun ne’e ho sentimentu tomak. Tanba la hatene Fransisku nia “liturjia kruz” seluk ida, ne’e duni karik ida nebé atu temi mak “liturjia terus nian” ne’e.

Indikasaun seluk nebé serteza liu, hetan iha salmu sira ne’e rasik. Peskiza nain sira (liu-liu J. CAMBELL) hatudu katak, salmu barak mak sita husi Psalterium Romanum (livru Salmu  edisaun Romana nian). Iha influénsia boot husi salmu Romana ne’e, no mos iha manuskritu nebé mai husi fatin seluk nebé nunka uza Psalterium Romanum. Tanba ne’e tenki simu katak, husi salmu sira ne’e nia orijen iha liturjia ne’e nudar misturasaun entre Psalterium Romanum no Psalterium Gallicanum (livru salmu edisaun Franseza nian). Hafoin salmu segundu definidu uza iha orden tomak (R2. 3:1), entaun ida uluk ne’e hetók apertadu. Fransisku Koñese Psalterium Romanum ho diak, hanesan bele haré iha ninia Konvite hodi Hahi Maromak, R1 no KFN. Karik hafoin R2, nia muda ba Psalterium Gallicanum.

Tempu hakerek

          Nia tempu hakerek labele hametin. Sitasaun misturasaun husi Psalterium Romanum no Psalterium Gallicanum labele sai nudar baze atu konkluza katak, obra ne’e kompila iha tempu tranzisaun husi R1 ba R2 (nebé obriga Psalterium Gallicanum ba orden). Tanba substituisaun uza livru salmu bele deit akontese tiha ona antes tranzisaun regra nian, no uza hamutuk ka mistura entre salmu rua ne’e karik mos sei lao nafatin iha loron ikus. Tanba iha tempu nebá salmu sira ne’e ema dekor deit. Tanba ne’e tempu kompilasaun nian nakloke nafatin.

          Valor

Hatete ona katak, LT (Liturjia Terus nian) nudar Fransisku ninia obra nebé auténtiku katak, Fransisku ninian duni. Maibé obra ne’e la orizinál tanba nia foti deit husi salmu sira. Maski nune’e, materia sira ne’e nia hafoun ona ho kor espesiál: Fransisku nia fiar nudar kristaun.

La hatene sistema nebé mak nia uza hodi hili salmu sira ne’e. Iha versíkulu lobuk nia hasai husi salmu ida no iha balu nia hasai husi salmu seluk. Karik Fransisku la loke livru salmu nian atu buka versíkulu sira nebé kona-lós, maibé nia servisu espontaniu deit ho uza materia nebé nia dekor tiha ona tanba uza beibeik. Tanba ne’e, versíkulu nebé nia hasai la kona-lós hanesan iha livru salmu; hetan alterasaun no adisaun iha fatin barak. Hanesan adesaun ida nebé dala barak mosu mak “Aman Santu” ka “Hau nia Aman nebé Santu Tebes” hodi hasé Maromak (Sal 1:5; 2:11; 3: 3; 4:9; 5: 9.15; 6: 11.12); adesaun ne’e karik mai husi Jezus nia orasaun nebé hetan iha Juaun 17:11. No mos iha versíkulu sira nebé indika lolós ba Jezus, hanesan Salmu 6:15; 7: 3.8.10; 9: 2; 11: 6; 15: 3.7.13. Adezaun sira ne’e nudar indikasaun katak, Fransisku fiel reza salmu, la ses husi nia esperiénsia fiar nian ba Jezus Kristu no ba Maromak nebé nia Koñese liu husi no iha Kristu.