Skip to main content

OFÍSIU NAI JESUS KRISTU NIA TERUS (ONJKT - I)



TEISTU


PARTE DA'ULUK
Iha tríduo semana-santa no loron feriál sira iha tempu bai-bain

Kompletas

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 1

1Oh Maromak, hau nia moris hau fó ona ba Ita*
hau nia mata-ben Ita tau ona iha Ita oin (Sal 55, 8-9).

2Hau nia funu-baluk sira halo planu aat hasoru hau (Sal 40, 8)*
no ema sira nebé hakarak hau nia mate sira tur hamutuk (Sal 70, 10).

3Sira tau lasu hasoru hau hodi troka ho hau nia diak*
ho ódiu hodi troka hau nia domin (Sal 108, 5).

4Hatan ba hau nia domin sira duun hau *
maibé hau reza ba sira (Sal 108, 4).

5Hau nia Aman santu, liurai lalehan no rai, keta hadok-an husi hau*
tanba susar besik dau-daun ona no laiha ema ida tulun hau (Sal 21, 12).

6Hau nia funu-maluk sira sei hakiduk*
iha loron saida deit mak hau harohan ba Ita, haré ba,
  hau hatene katak Ita mak hau nia Maromak (Sal 55, 10).

7Hau nia belun no kolega sira hakbesik-an no hamrik sira ataka hau*
no hau nia maun-alin sira hamrik dokdok deit (Sal 37, 12).

8Ita hadok tiha husi hau ema sira nebé hau koñese*
sira halo hau hanesan buat nebé sira hakribi,
sira se kotuk ba hau, no hau labele sai (Sal 87, 8).

9Aman santu, keta hadok Ita nia tulun husi hau (Sal 21, 20)*
hau nia Maromak, tulun hau lalais (Sal 70, 12).

10Tulun hau lalais ba*
oh Nai Maromak hau nia salvanain (Sal 37, 23).

Glória ba Aman, no Oan no Espíritu Santu*
nudar horik uluk, oras ne’e,
tinan ba tinan nafatin. Amen.

Antifona: Virjen Santa Maria.
1Virjen Santa Maria, laiha feto ida mos iha mundu ne’e
nia moris hanesan ho ita.

2Oan feto no atan husi Liurai no Aman Lalehan Leten Ás,
ita Nai Jezus Kristu nia Inan Santa tebe-tebes, Espíritu Santu nia espoza:
Harohan mai ami hamutuk ho Saun Migel Anju Boot
no anju no santu-santa sira tomak iha lalehan
ba ita nia oan doben, Nai no Mestre nebé santu tebe-tebes. 

Glória ba Aman, no Oan no Espíritu Santu*
nudar horik uluk, oras ne’e,
tinan ba tinan nafatin. Amen.

Antifona ne’e temi iha oras ofisiu hotu-hotu;hanesan troka antifona, leitura badak, hino, múzika badak, orasaun, tantu iha oras matutinas ka iha oras ofisiu sira seluk. Eseptu antifona ho salmu ne’e, laiha seluk mak atu temi tan.

Atu remata ofisiu divinu loron baibain nian, Saun Fransisku sempre reza nune’e:

Mai ita hawelok Nai Maromak nebé moris no lós. Mai ita ható fila-fila ba Nia, glória, onra no bensaun no buat tomak nebé diak. Amen, Amen.

Matutinas

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 2

1Oh Nai Maromak nebé salva hau*
loron-manas hau harohan la pára
no iha kalan ita bolu hau (Sal 87, 2).

2Husik hau orasaun ba tó Ita oin*
sé Ita tilun ba hau nia hahusuk (Sal 87, 3).

3Haré ba hau klamar no liberta tiha hau ba*
husik tiha hau husi hau nia funu-maluk sira (Sal 68, 19).

4Tanba Ita mak hasai hau husi hau nia inan nia knotak,
Ita mak hau laran metin dezde iha hau nia inan nia susun*
intrega hau ba Ita hori hau moris (Sal 21, 10).

5Hori iha hau nia inan nia knotak Ita mak hau nia Maromak
*keta dook husi hau (Sal 21, 11).

6Ita hatene hau nia sala no moe*
no hau nia foer (Sal 68, 20).

7Hau nia inimgu hotu iha Ita futar oin*
hau nia sala ne’e harahun hau ruin
no halo hau neon-kraik (Sal 68, 21).

8Hau hein laran-sadia, maibé  kole leet*
hein maksolok, maibé hau la hetan nia (Sal 68, 21).

9Oh Maromak, ema aat hamrik ataka hau*
no grupu bandidu ida  hakarak tau hau ba mate
no la importa katak Ita iha nebá (Sal 85, 14).

10Fó ona hau ba hamutuk ho sira nebé iha rai-kuak*
hanesan ema ida nebé laiha tan tulun ona,
husik mesak iha ema mate sira leet (Sal 87, 5-6). 

 11Ita mak hau nia Aman santu liu*
 hau nia liurai no hau nia Maromak (Sal 43, 5).

12Tulun hau lalais ba*
oh Nai, Maromak hau nia salvanain (Sal 37, 23).


Ofísiu Prima

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 3

1Sadia hau ba, oh Nai, sadia hau*
tanba iha Ita mak hau klamar laran metin (Sal 56, 2).

2Iha Ita nia liras-okos hau laran metin*
tó rai-lakan ne’e liu tiha (Sal 56, 2).

3Hau harohan ba hau Aman Santu Liu, iha Leten Ás ba*
ba Nai nebé halo diak ba hau (Sal 56, 3).

4Nia haruka tulun husi lalehan
no salva tiha hau*
taka-fila sira nebé sama tenitenik hau (56, 4).

5Maromak haruka Nia laran-luak no lialós*
salva tiha ona hau husi hau nia funu-maluk nebé makás
no husi sira nebé ódiu hau,
tanba sira makás liu hau (Sal 17, 18).

6Sira tau lasu iha hau nia ain-fatin sira*
no hanehan hau klamar (Sal 56, 7).

7Sira ke rai-kuak iha hau oin*
maibé sira rasik monu ba nia laran (Sal 56, 7).

8Hau nia fuan prontu, oh Maromak, hau nia fuan prontu*
hau hakarak hananu no hawelok ho salmu (Sal 56, 8).

9Hader, oh hau nia klamar, hader ba saltériu no sítara*
hau hakarak hader iha oras rai-hun mutin (Sal 56, 9).

10Hau hakarak fó obrigadu ba Ita, iha povu seluk nia leet, oh Nai*
hau hakarak hawelok Ita ho salmu iha nasaun sira leet (Sal 56, 10).

11Tanba Ita nia fuan-domin leno tó lalehan*
no Ita nia lialós tama-borus kalohan sira (Sal 56, 11).

12Hanaruk Ita-An ba hodi  taka lalehan, oh Maromak*
atu Ita nia glória haroman mundu rai-klaran (Sal 56, 12).    

Ofísiu Tertia

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 4

1Sadia hau ba, oh Maromak
tanba ema sama tenitenik hau*
loron tomak ema ataka hau
no serku-metin hau (Sal 55, 2).

2Hau nia inimigu sira sama tenitenik
hau durante loron tomak*
ema barak funu hasoru hau (Sal 55, 3).

3Hau nia inimigu sira hotu halo planu aat hasoru hau*
sira tau hamutuk liafuan dois
kontra hau (Sal 40, 8-9).

4Sira nebé buka oho hau*
halo reuniaun hamutuk (Sal 70, 10).

5Sira sai ba liur*
no sira koalia ba malu (Sal 40, 8).

6Ema hotu nebé haré hau hasara hau*
sira dulas ibun no doko ulun (Sal 21, 8).

7Maibé hau ne’e lalatik no laos ema*
ema hasei no ema barak tolok aat (Sal 21, 7).

8Liu fali hau nia funu-maluk sira hotu
hau mak foer liu ba hau nia viziñu sira*
no sai buat hakfodak ida ba sira nebé ami hatene malu (Sal 30, 12).

9Aman Santu, keta dok ba,
tulun lalais hau ba*
hader ba hasori hau (Sal 21, 20).

10Tulun lalais hau ba*
oh Nai, Maromak hau nia salvanain (Sal 37, 23).


Ofisiu Sexta

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 5

1Ho makás hau harohan ba Nai*
ho makás hau hahusuk ba Nai (Sal 141, 2).

2Hau fakar hau nia lia-kesar iha Nia oin*
hau ható hau nia susar iha Nia oin (Sal 141, 3).

3Wainhira hau senti laiha iis ona*
Ita mak hatene hau nia dalan (Sal 141, 4).

4Iha dalan nebé hau tenki liu*
ho subar ema loko-an tau lasu
atu kaer hau (Sal 141, 4).

5Hau hateke ba liman lós no haré*
laiha ema ida mos
tau matan ba hau (Sal 141, 5).

6Hau nia fatin halai nian lakon tiha ona*
laiha ema ida mos mak buka hau (Sal 141, 5).

7Tanba hadomi Ita hau simu lia aat*
 foer falun netik hau nia oin (Sal 66, 8).

8Hau hanesan tiha ema estrañu ida ba hau nia maun-alin sira*
hanesan tiha ema liur ba hau nia inan nia oan sira (Sal 68, 9).

9Aman santu, domin ba Ita nia uma
halo motuk hau*
no ema sira nia lia aat hodi tolok Ita
soe hotu ba hau leten (Sal 68,10). 

10Sira haksolok no hobur ataka hau*
sira la para uitoan mos huan sikoti ba hau
no hau la hatene tanba saida (Sal 34, 15).

11Ema hotu nebé ódiu hau la ho razaun*
barak liu fali fuk iha hau nia ulun (Sal 68, 5).

12Funu-maluk sira nebé ho injustisa duni hau
halibur sira nia forsa*
hau fó fila buat nebé laos hau hadau (Sal 68, 5).

13Sasin aat sira hamrik*
saida mak hau la hatene
ida ne’e mak sira akuza husi hau (Sal 34, 11).

14Sira selu hau nia diak ho aat (Sal 34, 11-12)
no hamonu hau*
tanba hau halo buat diak (Sal 37, 21).

15Ita mak hau nia Aman Nebé Santu Tebe-tebes*
Ita mak hau nia Liurai no hau nia Maromak (Sal 34, 5).

16Tulun lalais hau ba*
oh Nai, Maromak hau nia salvanain (Sal 37, 23).


Ofisiu Nona

Antifona: Virjen Santa Maria

Salmu 6

1Hai imi hotu nebé liu iha dalan*
hateke ba no haré ba, iha terus ruma nebé
hanesan ho hau nian ka lae (Lam 1, 12).

2Tanba asu sira hobur lisuk hau*
ema aat sira ataka-haleu hau (Sal 21, 17).

3Sira hamrik-hare no hateke mai hau*
sira hafahe hau nia unuk ba malu
sira soe sorti se mak atu foti lós hau nia batina (Sal 21, 18-19).

4Sira sona-borus hau nia liman no hau nia ain*
no sira konta mós lakon hau nia ruin sira (Sal 21, 17-18).

5Sira loke sira nia ibun hasoru hau*
hanesan leaun nebé atu lees no han (Sal 21, 14).

6Hau hanesan bee nebé nakfakar*
no hau nia ruin sira naklosu sai husi nia uat-fatin (Sal 21, 15).

7Hau nia fuan nabén hanesan lilin*
iha hau nia hirus matan-laran ( Sal 21, 15).

8Hau nia forsa maran hanesan rai-mean motuk*
hau nia nanal belit-metin iha hau nia ibun-kuak (Sal 21, 16).

9No sira fó veneno ba hau han*
no wainhira hau hamrok,
sira fó tua sik ba hau hemu (Sal 68, 22).

10Sira riba hau tama ba rai-rahun laran mate nian*
sira hamoras hau nia kanek sira atu moras liu tan (Sal 68, 27).

11Hau toba tiha ona maibé hau hader fali*
no hau nia Aman Nebé Santu Tebe-tebes simu
hau iha nia glória (Sal 72, 24).

12Aman Nebé Santu,Ita kaer hau nia liman
no ho Ita nia konseillu Ita lao hamutuk ho hau*
no foti hau tama ba glória ( Sal 72, 24).

13Saida mak furak liu iha lalehan ba hau se laos Ita*
wainhira hau hamutuk ona ho Ita,
saida tan mak hau hakarak iha mundu ne’e? (Sal 72, 25).

14Hatene ba, hatene ba katak Hau mak Maromak,
Nai nia liafuan*
Nia sei foti hau iha nasaun sira leet
no mundu sei hahi hau (Sal 45, 11).

15Kmanek wain tebes ba Nai, Israek nia Maromak,
nebé liberta tiha nia atan sira nia klamar
ho Nia ran-rasik nebé santu tebe-tebes*
no sei la husik hela ema hotu nebé
laran metin ba Nia (Sal 33, 23).

16Ita hatene katak Nia mai*
katak Nia sei mai atu halo justisa (Sal 95, 13).


Ofisiu Vésperas

Antifona: Virjen Santa Maria.

Salmu 7

1Ema mundu rai-klaran, basa-liman ba*
tebe no dahur ba Maromak ho knananuk ksolok nian (Sal 46, 2).

2Tanba Nai Leten Ás nebé forte*
liurai boot ba mundu tomak (Sal 46, 3).

3Tanba Aman Santu Liu iha lalehan,
ita nia liurai dezde hori-uluk*
nebé haruka Nia Oan doben liu
husi fatin nebé Ás,
nebé halo salvasaun iha mundu rai-klaran (Sal 73, 12).

4Lalehan no rai haksolok no hawelok ba,
tasi no buat hotu nebé iha laran  tarutu ba*
rai tetuk no buat hotu nebé iha nia leten bidu ba (Sal 95, 11-12).

5Hananu knananuk foun ba Nia*
hai ema hotu husi mundu tomak hananu ba (Sal 96, 1).

6Tanba Nai mak boot liu no diak tebe-tebes*
Nia forte liu maromak sira seluk (Sal 95, 4).

7Hananu ba Nai, hai povu tomak,
hananu ba Nai nia glória no nia onra*
hananu ba Nai hodi fó glória ba nia naran (Sal 95, 7-8).

8Oferese imi nia isin ba, nodi leba Nia kruz santa*
no halo tuir Nia ukun-fuan sira
nebé santu liu tó ikus (Luk 14, 27; 1 Ped 2, 21).

9Iha Nia oin mundu tomak nakdedar*
haklaken ba nasaun sira
katak husi ai-kruz Nai mak ukun nudar liurai (Sal 95, 9-10).


Notas:
Tó iha parte ida ne’e reza loron-loron, hahu husi Sesta Feira Santa tó Festa Nai Sae ba Lalehan. Iha Loron Nai Sae ba Lalehan, aumenta versíkulu sira tuir mai ne’e:

10Nia sae ba lalehan
no tur iha Aman Santu Liu iha lalehan nia liman lós,
Ita boot tebes, iha lalehan leten ás ba, oh Maromak*
Ita nia glória haroman nasaun tomak (Sal 56, 12).

11No ita hatene katak Nia mai*
katak Nia sei mai atu halo justisa (Sal 95, 13).

Notas:
Husi Loron Nai Hit-An Sae ba Lalelhan tó Tempu Adventu, loron-loron reza Salmu Povu tomak iha leten. Iha ikus Salmu ne’e, hafoin liafuan sira katak Nia sei mai halo justisa, temi depois Ami Aman. Atensaun, katak salmu sira iha leten reza hahu husi Sesta Feira Santa (hahu Kinta Kalan) tó loron Domingu Jezus Moris Hias. Nune’e mos husi Oktaf Pentekostes nian tó Adventu no husi Oktaf Epifania tó loron Domingu Jezus Moris Hias; iha loron Domingu deit no festa boot, la reza salmu sira ne’e, maibé iha loron seluk uza hodi reza beibeik.


KOMENTÁRIU BA TEISTU

Títulu jerál nebé fó ba salmu sira nebé Fransisku kompila ne’e WADDING hahú uza uluk (Officium Passionis Dominicae), tuir fali LEMMENS no BOEHMER (Officium Passionis Domini). Manuskritu sira husi sékulu médiu temi deit salmu sira nebé Fransisku kompila hodi hanai no hahi Kristu nia Terus.

Títulu ne’e hatudu katak, mistériu nebé hanai iha grupu salmu ne’e nudar Nai nia Terus. Maibé tuir lolós, iha litúrjika ne’e selebra Kristu nia mistériu redensaun tomak, mak hanesan: inkarnasaun, terus, mate, moris hias, no Nai nia hit-an sa’e ba Lalehan, no tó loron Nia fila fali mai. No tuir lolós bele hatete mos katak, memoria no buat nebé Fransisku selebra hodi agradese dau-daun ne’e mak “Paskua nia mistériu”, nebé dala barak sai nudar pontu prinsipál iha Litúrjika Igreja uluk nian no iha teolojia aman sira Igreja nian. Husi parte seluk, bele simu katak, inspirasaun fundamentál litúrjika  ne’e mak mistériu terus nian. Tanba terminolojia “terus”, desde tempu aman Igreja nian, dala ruma mos uza hodi hatudu obra salvasaun tomak, inkliu resureisaun. Karik Fransisku uza terminolojia “Liturjia Terus nian” iha signifikadu nebé luan liu ida ne’e.

Parte uluk, iha salmu hitu ba Semana Santa nian no loron baibain iha Tempu Komun. Hafoin tuir kedas ho salmu sira ba tempu seluk iha tinan Igreja nian no ba loron Domingu no loron festa nian. Husi ninia konteudu buat ne’e sai mos liu tan katak, nia títulu lolós vale ba parte balu deit husi liturjia ne’e.

Autentisidadi

          Manuskritu hotu nebé fó sasin temi Fransisku nudar autor ka nia mak kompila nain. Husi parte ida ne’e la iha  dúvida ba ninia autentisidadi. 

Indikasaun seluk iha Legenda S. Clarae Virginis, númeru 30 (Santa Klara nia Biografia) hatete konaba Liturjia Kruz nian (=Officium Crucis) nebé Fransisku, Madomi-Kruz Nain mak hanorin, no Santa Klara mos reza orasaun ne’e ho sentimentu tomak. Tanba la hatene Fransisku nia “liturjia kruz” seluk ida, ne’e duni karik ida nebé atu temi mak “liturjia terus nian” ne’e.

Indikasaun seluk nebé serteza liu, hetan iha salmu sira ne’e rasik. Peskiza nain sira (liu-liu J. CAMBELL) hatudu katak, salmu barak mak sita husi Psalterium Romanum (livru Salmu  edisaun Romana nian). Iha influénsia boot husi salmu Romana ne’e, no mos iha manuskritu nebé mai husi fatin seluk nebé nunka uza Psalterium Romanum. Tanba ne’e tenki simu katak, husi salmu sira ne’e nia orijen iha liturjia ne’e nudar misturasaun entre Psalterium Romanum no Psalterium Gallicanum (livru salmu edisaun Franseza nian). Hafoin salmu segundu definidu uza iha orden tomak (R2. 3:1), entaun ida uluk ne’e hetók apertadu. Fransisku Koñese Psalterium Romanum ho diak, hanesan bele haré iha ninia Konvite hodi Hahi Maromak, R1 no KFN. Karik hafoin R2, nia muda ba Psalterium Gallicanum.

Tempu hakerek

          Nia tempu hakerek labele hametin. Sitasaun misturasaun husi Psalterium Romanum no Psalterium Gallicanum labele sai nudar baze atu konkluza katak, obra ne’e kompila iha tempu tranzisaun husi R1 ba R2 (nebé obriga Psalterium Gallicanum ba orden). Tanba substituisaun uza livru salmu bele deit akontese tiha ona antes tranzisaun regra nian, no uza hamutuk ka mistura entre salmu rua ne’e karik mos sei lao nafatin iha loron ikus. Tanba iha tempu nebá salmu sira ne’e ema dekor deit. Tanba ne’e tempu kompilasaun nian nakloke nafatin.

          Valor

Hatete ona katak, LT (Liturjia Terus nian) nudar Fransisku ninia obra nebé auténtiku katak, Fransisku ninian duni. Maibé obra ne’e la orizinál tanba nia foti deit husi salmu sira. Maski nune’e, materia sira ne’e nia hafoun ona ho kor espesiál: Fransisku nia fiar nudar kristaun. 

La hatene sistema nebé mak nia uza hodi hili salmu sira ne’e. Iha versíkulu lobuk nia hasai husi salmu ida no iha balu nia hasai husi salmu seluk. Karik Fransisku la loke livru salmu nian atu buka versíkulu sira nebé kona-lós, maibé nia servisu espontaniu deit ho uza materia nebé nia dekor tiha ona tanba uza beibeik. Tanba ne’e, versíkulu nebé nia hasai la kona-lós hanesan iha livru salmu; hetan alterasaun no adisaun iha fatin barak. Hanesan adesaun ida nebé dala barak mosu mak “Aman Santu” ka “Hau nia Aman nebé Santu Tebes” hodi hasé Maromak (Sal 1:5; 2:11; 3: 3; 4:9; 5: 9.15; 6: 11.12); adesaun ne’e karik mai husi Jezus nia orasaun nebé hetan iha Juaun 17:11. No mos iha versíkulu sira nebé indika lolós ba Jezus, hanesan Salmu 6:15; 7: 3.8.10; 9: 2; 11: 6; 15: 3.7.13. Adezaun sira ne’e nudar indikasaun katak, Fransisku fiel reza salmu, la ses husi nia esperiénsia fiar nian ba Jezus Kristu no ba Maromak nebé nia Koñese liu husi no iha Kristu.





Comments

Popular posts from this blog

NOVENA AVE MARIA TOLU

Hakneak, hahú loke Novena ne’e ho: Kredo no Ami Aman ida (Hato’o ita nia pedidu............) Nain feto Maria, Virjen kbi’it-nain, ba ita buat hotu bele deit. Tanba kbi’it ne’ebé Nai Maromak Kbi’it-Nain haraik ba ita. Ho laran no fiar metin, hau husu ita nia tulun iha susar ida ne’e, Inan keta hosik hau mesak. Tanba hau fiar tebtebes katak, Inan sei tulun duni hau. Maski iha susar laran ne’ebé difísil, ne’ebé la iha ona esperansa, ita nafatin sai hau nia mediadora ba ita nia Oan Mane, Jezus Kristu. Tanba Maromak nia Majestade, hau nia hakru’uk ba ita no mós ba hau nia klamar nia salvasaun sei aumenta wain-hira Inan Santa simu hotu hau nia pedidu ne’e. Tanba nia, wain-hira hau nia pedidu ne’e sai lolos duni tuir ita nia Oan Mane nia hakaran, ho laran hau husu, oh Inan Santa Maria, hato’o hela ba, hau nia pedidu hirak ne’e hotu ba ita nia Oan Mane, Kristu Jezus, ne’ebé sei la dudu ses ita hosi Nia Futar-Oin. Hau nia esperansa boot tebetebes ba ita. Tanba kbi’it ne’ebé la i...

OIN-SA HAHÍ NAIN FETO MARIA

- SAUDASAUN BA VIRJEN SANTA MARIA (SVSM) -                                   (Hahí Inan   Virjen Maria) TEISTU 1 Salve, Inan santa Liurai-Feto, Maromak Nia Inan Santa, Maria, virjen nebé hanesan no tanba Igreja. 2 Aman Santu Liu iha lalehan hili nia, no hasanta nia hamutuk ho Nia Oan Mane Santu Tebes no Espíritu Santu Masolok.        3 Iha ita-an hori-otas no tó oras ne’e nakonu ho grasa wain-basuk no buat kdiak tomak. 4 Salve, Maromak Nia hela fatin! Salve, Maromak Nia tabernákulu! Salve, Maromak Nia uma! 5 Salve, Maromak Nia hatais! Salve, Maromak Nia inan! 6 No imi, virtudi santa sira hotu, nebé tanba grasa no Espíritu Santu nia-roman tun ba ema fiar nain sira nia fuan-laran, hodi halo sira nebé fiar-la metin sai fiar-metin ba Maromak.   KOMENTÁRIU ...

NOVENA LORON 9 BA SAUN FRANSISKU HOSI ASSIS

                                      H U SU SAUN FRANSISKU HUSI ASSIS NIA TULUN *(Hahu novena ne’e ho halo konfisaun pesoál uluk ba nai-lulik ne'ebé besik ita nia parókia)             Saun Fransisku ne'ebé ami hadomi, uluk ita moris a'at hanesan bandidu no goza ita nia moris tun-sa'e. Maibé, ita bo'ot bele konverte, hahú moris foun ho haraik-an, simples no moris ki'ak tanba Jezus Kristu. Ita nia domin ba Jezus Krusifikadu nebé kle'an no lakan makás, halo Jezus ne’e fó Nia Kanek Lima ba ita nu'udar sinál ita bo'ot nia unifikasaun ho Kristu.              Iha sékulu ida hanesan oras ne’e, ema fó valor liu ba moris edonista, egoista, individualista no materialista, ne’e mak halo ami presiza tebetebes ita bo'ot nia sigredu ne'ebé dada ema feto no mane wain hodi moris tuir i...